ارزیابی و مقایسه محیطها و روشهای مختلف انجماد و نگهداری اسپرم (بانک اسپرم)

زمینه و هدف: انجماد شاخه ای از علم کرایوبیولوژی است که به حفظ و نگهداری طولانی مدت سلول در دمای بسیار پایین می پردازد. انجماد اسپرم به طور معمول در مراکز درمان ناباروری و بانک های نگهداری اسپرم و صنعت دامپروری انجام می شود. روند انجماد همواره سبب کاهش عملکرد و ظرفیت باروری اسپرمها می گردد؛ چند سالی است که تأثیر روشها و محیط های مختلف انجماد در تحرک اسپرم مورد ارزیابی قرار گرفته است. با این وجود هرگز بهترین محیط انجماد اسپرم معرفی نشده است و بنابراین روش استاندارد انجماد اسپرم نیز وجود ندارد؛ لذا معرفی تکنیک مناسب انجماد و نیز محیط مناسب انجماد بر اساس یافته های تجربی بسیار ضروری به نظر می رسد. بنابراین هدف اصلی این مطالعه بررسی میزان بقا و تحرک اسپرم طی روند انجماد به کمک سه محیط مختلف انجماد شامل hspm، tybg و geyc با دو روش انجماد آهسته به کمک دستگاه (برنامه ریزی شده) و روش غیردستگاهی (انجماد در فاز بخار ازت مایع) می باشد. روش بررسی: تعداد22 نمونه مایع سمینال از افراد طبیعی، در ظروف یکبار مصرف استریل جمع آوری شد. آنالیز مایع سمینال مطابق استاندارد who انجام گردید. برنامه انجماد آهسته با دستگاه (روش برنامه ریزی شده) و انجماد در فاز بخار ازت مایع (روش غیردستگاهی) مطابق پروتکل موجود انجام شد. غلظت اسپرم قبل از انجماد و درصد تحرک بر روی نمونه های تازه و نیز ذوب شده پس از یک هفته ارزیابی گردید. درصد بازیافت اسپرم متحرک تحت عنوان فاکتور بقاء (csf) تعریف شد. هر نمونه سیمن به 3 قسمت تقسیم و هر قسمت با یکی از محیطها مخلوط گردید. مخلوط نمونه با هر یک از محیطها به دو بخش تقسیم شدند. بخشی از نمونه با هر یک از سه محیط مختلف به روش فاز بخار ازت مایع و بخش دیگر توسط دستگاه به روش آهسته منجمد گردیدند. آنالیز آماری با استفاده از برنامه spss ویرایش11، آزمون t- test جهت مقایسه تحرک اسپرمها قبل از انجماد و بعد از ذوب کردن با دو روش مختلف انجماد وآنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تقریبی lsd جهت مقایسه تحرک قبل و بعد از انجماد با سه محیط مختلف انجام شد و سطح معنی داری 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج: براساس نتایج، میانگین درصد تحرک اسپرم قبل از فریز کردن 29/813/46% بوده، اما پس از ذوب طی روش انجماد آهسته با دستگاه، با محیط های hspm (59/16%)، محیط geyc (57/431/16%) و محیط tybg (75/404/16%) و همچنین طی روش انجماد در فاز بخار ازت با محیط های hspm (55/495/16%)، محیط geyc (14/513/14%) و محیط tybg (47/418/14%) کاهش چشمگیری نشان داد. تفاوت معنی داری بین روش دستگاهی و روش فاز بخار ازت با هر یک از دو محیط geyc (001/0=p) و tybg (007/0=p) مشاهده گردید. همچنین تفاوت معنی داری بین محیط hspm و دو محیط geyc (05/0=p) و محیط tybg (05/0=p) وجود داشت. نتیجه گیری: براساس یافته های این مطالعه پس از ذوب کردن اسپرم به دنبال روش انجماد آهسته با دستگاه و روش استفاده از فاز بخار ازت مایع با هریک از سه محیط hspm، geyc و tybg کاهش چشم گیری در تحرک اسپرم نسبت به قبل از انجماد ملاحظه می گردد. ولی بهترین بازده تحرک و میزان بقا اسپرم پس از ذوب طی روش انجماد آهسته توسط دستگاه بدست آمد و در مقایسه محیط های انجماد، در محیط hspm به صورت معنی داری میزان بقاء اسپرمها پس از ذوب نسبت به محیط های tybg و geyc(05/0p-value=) بالاتر بود؛ ولی با توجه به عدم امکان دسترسی به دستگاه انجماد در تمامی مراکز، استفاده از محیط انجماد hspm و روش انجماد در فاز بخار برای نمونه های سیمن نرمال توصیه می گردد.